.svg)
Ang blockchain sa Bitcoin kay gibase sa usa ka Proof-of-Work (PoW) mekanismo sa consensus. Ang Proof-of-Work kay makatabang sa pagpabilin sa network nga desentralisado, mapamatud-an, ug luwas.
Sa usa ka sistema sa Proof-of-Work, ang mga Bitcoin miners kinahanglan nga mogasto sa trabaho ug kusog aron masulbad ang mga problema sa matematika aron sa katapusan mapugngan ang dili maayo nga mga aktor sa network.
Morag rocket science? Ayuhon ta na!
Aron mas masabtan ang Proof-of-Work, atong hinumdoman kung unsa ang Bitcoin. Ang Bitcoin usa ka desentralisado nga digital currency nga naggamit sa blockchain sa pagtipig sa mga transaksyon nga nahitabo sa network. Tungod sa cryptography nga na-involve, ang blockchain dili mausab, pasabot, walay usa nga makamaniobra o makasamok sa mga transaksyon nga nahitabo. Kini ang makatabang nga mapanalipdan ang network gikan sa dili maayo nga mga aktor.
Mahimo nimong susihon kung unsa ang Bitcoin dinhi ug kung unsa ang blockchain dinhi.
Busa sa unsang paagi ang blockchain nga adunay sistema sa Proof-of-Work panalipdan ang Bitcoin gikan sa dili maayo nga mga aktor? Usab, kini tanan salamat sa hashing. Mahimo nimong ma-review ang among miaging kapitulo sa hashing dinhi. Ang hashing maoy responsable sa pag-string ug pag-secure sa tanang block sa data sa network nga magkauban. Hunahunaa kini nga "chain" sa "blockchain".
Balik ta sa atong mga amigo, Pedro ug Darna. Ang hashing moabut sa Lakang 3. Mahimo nimong tan-awon ang sunod-sunod nga ehemplo dinhi.
Step 3: Ang mga miners sa tibuok kalibutan nag-validate niini nga mga transaksyon sa usa ka pace nga dagan sa proseso nga gitawag og hashing. Sama sa akong gihisgutan sa sayo pa, ang proseso sa hashing kay random - sama sa lottery.
Step 3.1: Ang usa ka miner gikuha ang transaksyon nila Pedro ug Darna, uban ang uban nga mga transaksyon, ug gi-hash kini. Tawgon nato kini nga miner nga "Miner A" ug kini nga output hash "Hash A."
Step 3.2: Ang Miner A naghiusa sa Hash A sa usa ka random nga nonce—mubo sa "number used once"—ug dayon hashes na pud. Tawgon nato kini nga hash nga "Hash B."
Step 3.3: Ang Hash B kay gikompara sa usa ka target number, apan adunay usa ka catch. Ang Hash B kinahanglan nga mas ubos kaysa sa target number.
Kung kini dili moubos sa target number, ang Miner A kinahanglan nga mag sige ug retry sa lainlaing mga nonces nga maghatag usa ka hash nga output nga nakab-ot sa mga criteria. Sa laing pagkasulti, ang Miner A kinahanglan nga mangita usa ka nonce nga molihok. Butang ta na ang Miner A nakit-an ang sakto nga kombinasyon. Tawgon nato kini nga hash nga "Hash C."
Aron mas masabtan ang target number, hunahunaa ang pag-apil sa lotto uban sa imong mga amigo.
Ingnon ta nga ang range sa mga numero nga imong makuha gikan sa lotto machine kay usa ngadto sa usa ka gatos. Ang lotto master nag-ingon nga aron makadaog, kinahanglan kang magdraw og numero nga ubos pa sa napulo. Apan, imong gikuha ang numero kay napulog pito. Ang imong higala nga si Ervin, sa laing bahin, nagdraw sa numero 3 mao siya ang midaog!
Niini nga pananglitan, napulo ang target number, samtang ang numero nga napulog pito nga imong gi-draw mao ang Hash B, ug ang numero 3 sa imong amigo mao ang Hash C.
Step 3.4: Sa higayon nga ang Miner A malampuson nga nakapangita ug sa usa ka nonce nga nahitabo, kana nga miner kay ipahibalo kini sa tanan sa network. Moingon sila sama sa:
"Hi ninyo diha! Nasulbad na gyud nako. Ania ang mga transaksyon sa hash na, ang nonce nga akong gigamit, ug ang resulta nga hash output (Hash C) niining duha. Gikumpara ko na kini sa target number, ug kini nisakto! Mahimo nimong i-double check na ikaw ra."
Ang nahabilin nga mga miners sa network kay double-check aron makita kung sakto ba ang solusyon ni Miner A. Hinumdomi: ang mga hash kay ma-verify ug dili na mabalik. Nagpasabot ni nga kung ang miner kay nakapangita ug solusyon, ang ubang mga miners sa network kay dali pud nga makaverify nga wala’y posibilidad nga usbon kini.
Igkahuman ana, mu-adto nata sa atong orihinal nga step-by-step outline.
Step 4: Sa higayon nga ang mga miners, mohatag na ni Pero ug ang transaksyon sa ubang tawo sa OK nga signal, sila gipundok ngadto sa usa ka block.
Step 5: Igkahuman ug cluster nila, ang block kay idugang sa ibabaw sa niagi nga mga block— nga naa na’y mga niagi nga transaksyon— nga naporma ug chain. Ang kani nga mga block kay mathematically nga na-link sa usa’g usa, nga mgahimo ni’ng luwas.
Step 6: Makadawat si Darna ug duha (2) ka bitcoin nga gipadala ni Pedro.
Step 7: Ang miner nga nauna ug validate sa transaksyon kay makadawat ug bitcoin para mabayaran sila sa pagpangita sa solusyon.
Sa tinuod, ang proseso sa Proof-of-Work mining kay nagconsist sa mga miners sa network nga padayon nga nagtag-an para sa mga sakto nga input (data sa transaksyon ug nonces) hangtod makakuha sila ug kombinasyon nga mu-sakto (target number). Ang gasto sa tibuok proses kay medyo taas tungod kay ang miners kinahanglan mukonsumo ug kuryente ug adunay saktong hardware.
Gitawag kini nga 'Proof-of-Work' tungod kay kung makakita sila og winning combination, ang kuryente ug computing power nga gigamit sa pagpangita niini nagpamatuod nga ang miner mihimo ug aktuwal nga trabaho aron makit-an ang winning combination.
Note: Ang hash sa miaging block gidugang usab sa mix sa step 3.2, nga nagpasabot nga ang mga input para sa Hash C mao ang Hash A, random nonce, ug Hash C sa miaging block.
Gituyo namo nga dili ni apilon para mas sayon ang mga butang i-digest!
Gituyo namo nga dili ni apilon para mas sayon ang mga butang i-digest! Ang pagdugang sa hash gikan sa niaging block kay epektibo nga nagsumpay sa tanang blocks. Kahinumdom ka kung giunsa ang pagbag-o sa mga input sa hash bisan sa labing gamay nga hinungdan nga ang output sa hash kay hingpit nga mausab? Kung adunay dili maayo nga aktor nga magbag-o sa nangaging data, kini mag-usab sa ilang tagsa-tagsa nga hash. Ang pagbag-o niini nga hash kay mo-snowball ngadto sa ubang mga hash sama sa usa ka avalanche.
Kini kay crucial tungod kay kung naa’y musuway ug ilis sa bisag unsa nga kaniadtong data, ang tibuok network kay makaila na dayon sa inconsistency ug pag pawng sa mga dili maayo nga aktor.
1. Ang mga miners na-insentibo sa pagbuhat og matinud-anon nga trabaho tungod sa bitcoin nga ilang kinitaan.
2. Ang dili maayo nga mga aktor dili kaayo madasig sa pag-atake sa network tungod sa real-world nga gasto sa pagmina. Ang gasto sa kwarta sa pag-hack sa network mas labaw pa sa potensyal nga mga benepisyo.
3. Gibantayan niini ang tanan ug gisiguro ang tanan nga mga transaksyon.
4. Gikuha niini ang panginahanglan sa pagsalig ug ang konsensus kay makab-ot nga walay sentral nga partido.
5. Ang "pagkarandom" nga nalangkit nagwagtang sa bisan unsang mga bias o posible nga mga loophole sa pagmaniobra.
Pero, tinuod man pud nga wala gyud perpekto. Ang Proof-of-Work na mekanismo sa consensus kay wala gyu’y eksepsyon tungod kay vulnerable ni sa 51% attack.
Ang usa 51% attack mao kung ang malisyosong mga miners kay nagkontrol sa labaw sa 50% sa network sa pagmina sa Bitcoin.
Ang pagkontrolar sa labaw sa 50% maghatag niining mga malisyosong miners ug gahom sa pag-tamper sa umaabot nga mga transaksyon sa network.
Kini parepareha sa ideya sa usa ka tawo nga nanag-iya sa 51% sa mga bahin sa usa ka kompanya. Sila adunay labing gahum sa pagkontrolar sa mga desisyon sa kompanya.
Importante kaayo nga hinumdoman nga bisan ug adunay 51% attack nga mahitabo, ang mga niaging transaksyon nga na-facilitate na kay dili na mahimong matamper. Ang malisyosong mga miners makadiktar lang kung unsay mahitabo sa umaabot nga mga transaksyon sa network.
Alang sa usa ka grupo sa mga tawo nga makahimo og 51% attack, magkinahanglan sila og daghang mga hardware ug kuryente, nga mucost ug arm and leg. Dugang pa, ang mga gasto sa paghimo sa usa ka 51% attack kay mas labaw pa sa pinansyal nga mga benepisyo nga maani sa mga malisyosong miners gikan niini.
Ang posibilidad sa usa ka 51% attack mao ang hinungdan nga ang mga miners adunay importante nga papel sa Bitcoin. Samtang daghang mga miners ang mosulod, ang babag mahimong labi ka lisud nga masulud sa dili maayo nga mga aktor. Samtang ang network modako, ang seguridad niini modako uban niini.
Ang disenyo sa blockchain ni Satoshi tinuod nga ground-breaking. Wala’y usa nga makahunahuna sa posibilidad nga adunay usa ka hingpit nga naglihok nga desentralisado nga network nga episyente ug luwas. Gibag-o niini kung giunsa nato paghimo ang atong mga finances karon ug mahimo’g magpadayon sa pagbag-o sa lainlaing mga proseso sa adlaw-adlaw sa umaabot.
Sa sunod nga kapitulo, atong i-cover ang laing porma sa cryptography nga gitawag og digital signatures ug kon sa unsang paagi kini nalangkit sa mga crypto wallet nga gigamit sa mga tawo.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
