Vana (il)

Vana

Ti Vana ket maysa a desentralisado umuna nga layer a plataporma ti blockchain a nakatutok iti panangted kadagiti agus-usar iti panagtagikua ken panangtengngel iti datos da.

Iti panawen a ti datos ket masansan a magundawayan babaen kadagiti sentral nga entidad, ti Vana ket mangipaay ti solusion a mangitandudo ti kinapribado ken panagtagikua ti datos.
‍
Panagtagikua ti Datos - Dagiti agar-aramat ket kolektibo a tagikuaen, ituray, ken makagun-od manipud kadagiti modelo ti Artificial Intelligence (AI) a nasanay iti datos da.

Ti ekosistema na ket mangipasigurado a ti datos, nangruna no mausar para kadagiti modelo ti AI, ket maka-gunggona kadagiti indibidual a mangikontribusion iti daytoy.

Panggep ni Vana a bangonen ti kadakkelan a tesoreria ti data a kukua ti lubong.

Problema ti panagtagikua ti datos

Kadagiti tradisional a sistema, maipasango dagiti indibidual kadagiti napateg a karit iti panangtarawidwid ken panangkuarta iti datosda. Ti sentralisasion, dagiti dandanagan iti kinapribado, ken ti kinakurang ti panangtengngel ket nasaknap nga isyu.
‍
Ti Vana ket mangtaming iti daytoy a parikut babaen ti panangiyam-ammo ti maysa a desentralisado a modelo a dagiti agar-aramat ket addaan iti naan-anay a panagtengngel iti datosda. Mabalinda a nalinteg a agtitipon, agkuarta, ken makipaset iti panagturay no kasano a mausar ti datosda, partikular iti panagsanay ti modelo ti AI.

Vana: Ti Solusyon

Ti wagas ni Vana a mangrisut iti problema ti panagtagikua iti datos ket agdepende iti dua a core mechanism:

Proof-of-Contribution

Daytoy a mekanismo ket mangsigurado a dagiti agar-aramat ket mabalinda a paneknekan ti pateg dagiti kontribusion da iti datos a saan a mangikompromiso ti kinapribado. Magunggonaan dagiti kontributor maibatay iti pakausaran ti datos da.

Non-Custodial Data Management

Dagiti agar-aramat ket pagtalitalinaeden da ti naan-anay a panagtengngel ken panagtagikua iti datosda. Mausar laeng dayta para kadagiti naaprobaran a panggep, a mangipasigurado iti kinapribado ken pammalubos. Daytoy a sistema ket mangipalubos ti datos a ma-tokenized, mailaklako, ken mausar para iti panagsanay ti AI, bayat a mataginayon ti awan pannakabalin na, agar-aramat-nga-umuna nga aglawlaw.

Konsepto ti Core: Data Liquidity Pools

Ti sentro a konsepto ti ramramit ti Vana ket ti Data Liquidity Pool (DLP).

Ti DLP ket kasla maysa a paglakuan a sadiay ti datos ket matrato a kas napateg a tagilako. Dagiti agar-aramat ket mabalinda a agtitipon ken agpaay ti kuarta ti datos da, a kapada no kasano a dagiti pinansia a sanikua ket mailaklako. Kastoy ti panagandar daytoy:

Koleksyon iti Data

Dagiti DLPs ket mangurnong ti datos manipud kadagiti nadumaduma a taudan, a kas dagiti indibidual, alikamen, wenno organisasion, ken agtitipon dagitoy a naibatay iti kita wenno panggep.

Monetization ti Datos

Nu naurnong, daytoy a datos ket mabalin a mailako wenno mausisa, a mangipaay kadagiti kontributor iti nalawag nga avenue para iti panagkuarta.

Dagiti gunggona ken panag-stake

Dagiti kangatuan pagbuyaan nga DLPs, kas naikeddeng babaen ti pateg ken pakausaran ti datosda, ket makagun-od kadagiti gunggona manipud iti Ramramit iti Vana. Dagiti agar-aramat ket mabalinda nga i-stake dagiti sanikua kadagiti espesipiko a DLP tapno makatulong a mangseguro ti maysa a lugar kadagiti kangatuan a 16 a pool, a mangibinglay ti maysa a paset dagiti gunggona.

Gapuna, dagiti DLPs ket agan-andar a kas maysa a "pool" a sadiay ti napateg a datos ket mailaklako, a mangparegta ti panagbingbingay ti datos bayat a mangsigurado a ti laeng kaaduan a makatulong a datos ket agpangato iti tuktok.

Teknikal nga Arkitektura

Ti arkitektura ti Vana ket nadisenio a mangpasayaat ti awan ti panagdadait na a panagtagikua ti datos ken likididad iti ballasiw ti ramramit na, bayat a mangtengtengngel ti panagtengngel ti agar-aramat:

Data Liquidity Layer

Daytoy ket mangsigurado a ti datos ket mabalin nga usaren ken mailako a kas dagiti pinansia nga asset, nga addaan iti kinapribado ken seguridad babaen ti DLPs.

Data Portability Layer

Mabalin dagiti agar-aramat ti agiwaras ti datosda iti nadayag a pagiliana nga awan ti pannakaawanan wenno pannakapukaw ti kontrol da. Daytoy ket mangpapadali ti panagaramid ti AI nga aplikasion a gamit dagiti napapatunayan a datos.

Connectome

Ti Connectome ket isu ti desentralisado a ledger a mangsurot kadagiti transaksion ti datos iti uneg ti Vana. Daytoy ket paandaren babaen ti maysa a mekanismo ti pammaneknek-ti-stake a panagtutunos, a mangsigurado a dagiti panagiyakar ti token ti DLP ket balido. Ti Connectome ket mangipalubos pay ti panagtitinnulong kadagiti EVM-a maitunos a ramramit ken dagiti aplikasion.

Core Participants

Sumagmamano a kangrunaan a makipaset ti makatulong iti panagandar ti Vana:

Debelopers

Mangbangon kadagiti desentralisado nga aplikasion (dApps) ken dagiti ramit a mang-aprobetsar ti likididad ti datos ken ti teknolohia ti blockchain, a mangiturong ti ekosistema ti Vana nga agpasango.

Agus-usar

Makilanglangen iti ramramit babaen ti panangipaay iti datos kadagiti DLP wenno serbisio a mangbusbos nga impaay ti dApps. Isuda dagiti kangrunaan a mangipapaay iti datos ken direkta a magunggonaan da iti pateg ti ramramit.

Kontributors

Dagitoy ket entidad (indibidual, organisasion, wenno alikamen) a mangipaay iti datos a mangpagasolina kadagiti DLP. Dagiti kontributor ket addaan iti napateg nga akem ta ti datosda ket agserbi a kas ti pundasion para kadagiti nadumaduma a modelo ken aplikasion ti AI.

Validators

Dagiti validator ket mangsigurado ti kinaumiso ken seguridad dagiti transaksyon iti Ramramit itii Vana , a mangpasingked ti kinatarnaw dagiti kontribusion ken gunggona ti datos.

Propagators

Responsable a mangmantener iti desentralisado a ledger babaen ti panangipatulod ken panangibrodkas iti datos iti intero a ramramit. Tumulongda a mangtaginayon iti ledger a na-update ken mangsigurado iti aktual nga oras a pannakagun-od ti datos para kadagiti amin a nodo.

Analogy: Maysa a Sistema ti libraria

Data Portability Layer (Panagbangon ti Libraria)

Panunotem ti Data Portability Layer a kas ti pisikal a building a libraria. Daytoy ket mangipaay ti imprastruktura no sadino a mapasamak ti amin—a mangisilpo kadagiti tattao (dagiti mangpadur-as ken dagiti agar-aramat nga agpada) babaen dagiti libro (a mangibagi kadagiti DLPs). No kasano a ti maysa a biblioteka ket mangbalay ken mangorganisar ti koleksion dagiti libro, ti data portability layer ket mangorganisar kadagiti sanikua ti datos, a mangsigurado a dagitoy ket mabalin a nalinteg a mastrek ken mayakar iti ballasiw dagiti plataporma.

Data Liquidity Layer (Libro ken Librarian)

Ti Data Liquidity Layer idiay Vana ket mangibagi kadagiti libro iti daytoy a biblioteka. Tunggal libro (DLP) ket naglaon iti adu a pannakaammo (datos), naurnong ken naurnos tapno makastrek dagiti tattao. Kabayatanna, dagiti librarians ket umasping kadagiti validator a mangimatmaton kadagitoy a libro. No kasano a dagiti librarian ket mangsigurado a dagiti libro ket umiso ti pannakaikatalogoda ken magun-od para kadagiti agbasbasa, dagiti validator ket mangmantener ken mangpaneknek kadagiti DLP, a mangipasigurado ti kinatarnaw ken pannakagun-od ti datos. Kas kasukatna, magunggonaanda iti akemna iti panangtaginayon iti sistema.

Connectome (Dewey Decimal System)

Ti Connectome ket agserbi iti isu met laeng a panggep a kas ti Dewey Decimal System iti maysa a liblaria. Isu ti sistema ti panagkatalogo a mangsigurado nga amin ket naurnos, a mangipalubos kadagiti librarian ken agbasbasa a mangbirok kadagiti libro a napardas ken episiente.

Modelo iti Ekonimiya

Ti Vana ket agtartaray babaen ti modelo ti ekonomia a paandaren ti datos. Babaen ti panangitunos kadagiti insentibo dagiti kontributor ti datos, dagiti agparparang-ay, ken dagiti agkonsumo, ti plataporma ket mangpartuat ti maysa a panagtitinnulong nga ekosistema a sadiay:

Dagiti kontributors

makaurnong ti gunggona maibatay iti pateg ti datos da.

Dagiti Debelopers

ket makagun-od ti akses kadagiti nadumaduma a dataset tapno mangpasayaat kadagiti modelo ti AI.

Dagiti Mangkonsumo

ket magunggonaan kadagiti napasayaat a modelo ti AI a naibatay kadagiti nangato ti kalidadna a datos.

Adda dagiti mekanismo ti panagturay tapno masigurado ti patas a panagaramid ti desision, a mangipasigurado a maiparangarang ti interes ti amin a makipaset.

Dagiti Aramid a Pagusaran

Dagiti agar-aramat ti Vana ket adda iti akses iti:

Datos iti Tresoreriya iti Kuakua iti Agus-usar

Dagiti agus-usar ket mabalinda nga imanehar ken agpaay ti kuarta ti datos da a sangsangkamaysa.

Maysa a grupo dagiti kontributor ti datos ti salun-at ti mangbukel iti User-Owned Data Treasury. Dagiti indibidual nga addaan kadagiti maikawes nga alikamen a kas dagiti pagisukisok iti panag ehersisyo ket mangikontribusion kadagiti datos a kas ti panagpitik ti puso, dagiti lebel ti aktibidad, ken dagiti padron ti pannaturog iti maysa a komunal a pool. Daytoy a pool ti datos ket naidulin iti maysa a desentralisado a plataporma a sadiay dagiti kontributor ket mangkontrol no kasano ti pannakausar ti datosda. Kas pagarigan, dagiti managsirarak iti salun-at wenno dagiti kompania ket mabalinda nga asitgan daytoy a pagidulinan iti tesoreria tapno makastrekda iti di nainaganan a datos para iti panagadalda. Dagitoy a kompania ket agbayad para iti akses, ken dagiti ganansia ket maiwaras manen kadagiti kontributor a naibatay iti pateg ti datosda. Daytoy a modelo ket mangted ti bileg kadagiti kontributor tapno mataginayon ti panagtengngel kadagiti datos da bayat a makagun-od kadagiti pinansia a gunggona, imbes a mangipalubos ti maysa a sentral nga organisasion a makaganansia manipud iti daytoy.

Modelo ti Pundasion a Kukua ti Agus-usar

Dagiti modelo ti AI ket mabalin a maparang-ay babaen ti panagusar ti datos a naikontribusion babaen ti agar-aramat, a mangipasigurado a dagiti namarsua ket mangtengngel ti panagtagikua ken magunggonaan manipud iti pagbanagan.

Ti maysa a grupo dagiti artista ket mangporma ti kolektibo a mangpartuat ti modelo ti henerasion ti arte ti AI nga agus-usar ti orihinal nga obrada iti arte. Tunggal artist ket mangikontribusion kadagiti dihital nga arte da tapno masanay ti modelo ti AI, a naiprograma a mangpataud kadagiti baro nga artwork. Dagiti artista ket pagtalinaeden da ti panagtagikua agpadpada kadagiti orihinal a pinartuatda ken ti AI-a pinataud nga arte. Ti grupo ket kolektibo nga ikeddeng dagiti pagannurotan no kasano ti panagandar ti AI, a mangipasigurado a maitunos daytoy iti panagkitada iti panagparsua. No ti AI ket mangpataud ti baro nga arte, dagiti artista ket mabalinda nga ikeddeng nga ilako daytoy wenno lisensiaan daytoy para kadagiti kostumbre a proyekto. Dagiti ganansia ket maibinglay kadagiti amin a kontributor a naibatay kadagiti kontribusionda. Daytoy a modelo ket mangpabalin kadagiti artista a magunggonaan manipud iti teknolohia ti AI bayat a masigurado a mataginayonda ti panagtagikua kadagiti pinarsuada, a mangparnuay iti patas ken agtitinnulong nga ekosistema.

Pannakipaset iti Vana a Ramramit

Dagiti agar-aramat ket mabalinda ti makilangen iti Vana kadagiti adu a wagas:

Isubmite ti datos iti DLPs ken makagun-od kadagiti.

Dagiti agparparang-ay ken dagiti managsirarak ket mabalinda ti gumatang kadagiti dataset para iti panagrang-ay ti modelo ti AI.

Dagiti agparparang-ay ket mabalinda ti mangpartuat kadagiti DataDaos, DLP, ken dagiti aplikasion a paandaren ti AI babaen ti panagusar kadagiti ramit ti plataporma.

Babaen ti panangipaneknek kadagiti transaksyon, dagiti makipaset ket tumulong a mangseguro ti ramramit ken mangmantener ti integridad na.

Ti Vana ket mangibagi ti maysa a batayan a panagbalbaliw nga agturong iti desentralisado a panagtagikua ti datos, a mangted kadagiti agar-aramat a mangtengngel ti datosda ken ti pategna. Ipasiguradona a ti datos, nangnangruna no mausar kadagiti modelo ti AI, ket makagunggona kadagiti nainkalintegan a makinkukua iti dayta —dagidiay mangparnuay iti dayta.

Glossary

AI (Artificial Intelligence)

A field of computer science focused on creating machines or software that can perform tasks that typically require human intelligence.

AI Model

A mathematical representation or program that is trained using data to recognize patterns and make predictions or decisions. AI models are the core of AI applications, and they improve over time as they are fed more data.

AI Training

The process of teaching an AI model to recognize patterns by feeding it large amounts of data.

Blockchain Technology

A decentralized digital ledger technology that records data or transactions across multiple computers (nodes) in a way that makes them transparent and immutable.

Data Liquidity

The ease with which data can be moved, accessed, or traded within a system. In Vana, data liquidity refers to how easily data can be tokenized and shared between participants within Data Liquidity Pools, making it a valuable asset that can be used in AI training or monetized.

DataDAO

A decentralized autonomous organization (DAO) focused on managing and monetizing data. DataDAOs are community-driven and allow users to collectively decide how data is used and how profits are distributed.

Decentralized Applications (dApps)

Applications that run on a decentralized network, like Vana, instead of a centralized server. These apps leverage blockchain technology to ensure transparency, security, and user control.

Decentralized Ledger

A database that is distributed across multiple nodes or participants in a network. Unlike a centralized system, where one entity controls the data, a decentralized ledger is shared and maintained by everyone in the network, ensuring transparency, security, and immutability. Blockchain is an example of a decentralized ledger.

EVM (Ethereum Virtual Machine)

A computation engine used by Ethereum and compatible blockchains to run smart contracts. Vana’s Connectome is compatible with EVM, allowing interoperability with other blockchain protocols and applications.

Layer one blockchain

A foundational blockchain platform, like Bitcoin or Ethereum, that operates independently of other blockchains and provides the base layer for applications to be built upon. Vana is a Layer One blockchain focused on data ownership and privacy.

Nodes

Individual computers or devices in a blockchain network that participate in maintaining the decentralized ledger. Each node stores a copy of the blockchain and can participate in validating transactions.

Proof-of-Stake Consensus Mechanism

A consensus algorithm used by certain blockchain networks (including Vana) to validate transactions. Instead of mining like in proof-of-work (e.g., Bitcoin), participants (validators) "stake" their tokens to validate blocks of transactions. Validators are selected based on the amount of stake they have, and they earn rewards for validating correct transactions.

Staking

A process where users lock up their assets (such as tokens) in a specific DLP to help it secure rewards and governance rights. Users who stake in successful pools receive a portion of the rewards.

Token Transfers

The movement of digital tokens (cryptocurrency or utility tokens) from one wallet address to another on a blockchain.